Verður byggð hér lýsisherslustöð?
Það er undir Siglfirðingum sjálfum komið.
Verði traustur og einhuga bæjarstjórnarmeirihluti hér á næstu árum, eru allar líkur til þess að hann geti fengið því áorkað.
En Verði ríkjandi hér öngþveiti og kyrrstaða, er sennilegt, að aðrir staðir, sem hug hafa á þessari verksmiðju fengju hana til sín.
Síldveiðin hefur um langt skeið verið önnur þýðingarmesta grein sjávarútvegsins á Íslandi. Þó fer ekki verulega að kveða að henni, fyrr en síldarverksmiðjur fara að rísa upp í stórum stíl.
Framleiðsluvörur síldarverksmiðjanna eru, eins og kunnugt er síldarlýsi og síldarmjöl og hefur þýðing þessara vara, einkum síldarlýsisins vaxið með ári hverju.
Íslendingar eru nú komnir í fremstu röð hvað framleiðslu síldarlýsis snertir. Þrátt fyrir það, þó Íslendingar séu orðnir með stærstu framleiðendum síldarlýsis, sem er svo eftirsótt, þá kemur það þjóðinni að alltof litlu gagni vegna þess, að hún þarf að flytja það allt út sem hrálýsi.
Það sannast þarna á Íslendingum. að sá sem framleiðir hrávöruna, fær alltaf minnst fyrir sitt starf. Við erum neyddir til þess að selja síldarlýsið okkar fyrir örlítið brot af því, sem það selst fullunnið.
Næsta stórverkefni íslendinga er að reisa hersluverksmiðju, sem gæti hert allt síldarlýsið. Hersla síldarlýsisins myndi að minnsta kosti tvöfalda útflutningsverðmæti þess, auk þess sem herslan gerir okkar óháð lýsishringnum enska Unilever, sem skammtaði íslendingum smánarverð á síldarlýsið fyrir stríð.
Í hertu tonni er hægt að selja lýsið í smáslöttum víða um lönd. en hrálýsið er ekki hægt að selja nema til hersluverksmiðja, en í Evrópu eru þær flestar undir stjórn þessa hrings.
Árið 1942 voru samþykkt heimildarlög fyrir ríkisstjórnina að láta reisn lýsishersluverksmiðju þegar sýnt þótti, að slík verksmiðja gæti borið sig. Þrátt fyrir þessi lög var ekkert gert í þessu, máli af hálfu stjórnarinnar sem þá réði.
Í stríðsbyrjun hafði Jón Gunnarsson aflað tilboðs í ýmsar helstuvélarnar í herslustöð, -- en síldarverksmiðjustjórnin,- og raunar Jón Gunnarsson líka brást þor til að ráðast í framkvæmdir, þrátt fyrir það þótt verðlag væri þá mikið lægra en er.
Þegar eftir myndun núverandi ríkisstjórnar var farið að athuga þetta mál, og seinnipart fyrra seturs sendi atvinnumálaráðherra Óskar B. Bjarnson, efnafræðing til Ameríku til að kynna sér herslu síldarlýsis og afla tilboða í verksmiðju. Óskar er nú kominn aftur úr för sinni og er árangurinn sá, að sjálfsagt er að leggja í smíði herslustöðvarinnar.
Tilboð hefur horist í lýsisherslustöð. vélar og áhöld, miðað við 50 tonna afköst á dag. Bráðabirgða kostnaðaráætlun hefur verið gerð á grundvelli þessa tilboðs og fer hún hér á eftir
Vélar og áhöld samkvæmt tilboðinu
I.
Vélar til hreinsunar og herslu kr. 906.000,00
Vélar til vatnsefnaframleiðslu kr. 1.116.000,00
Tveir olíukyntir gufukatlar kr. 264.000,00
Samtals. kr. 2.286.000,00
Farmgjöld, tollur og uppsetning véla: kr. 900.000,00
Alls kr. 3.186.000,00
II.
Byggingar: Hús fyrir hreinsun, herslu. vörugeymslu, vatnsefnastöð og ketilhús:
kr. 1.885.000,00
Ýmis annar kostnaður kr. 580.000,00
Heildarkostnaður kr. 5.651.000,00
Í þessari kostnaðaráætlun er lóðaverð ekki innifalið.
Búist er við fleiri tilboðum í vélar og áhöld til lýsisherslu nú á næstunni.
Það þarf raunar ekki að fjölyrða mikið um nauðsyn lýsisherslustöðvar, það hlýtur að liggja ljóst fyrir hverjum manni þó er rétt að minnast á það nokkru nánar.
Það sem einkum snýr að þeim stað, sem stöðin verður reist á, er sú atvinna sem hún skapar. Lýsisherslustöð þarf að starfrækja allan sólarhringinn og verður því að vinna við hana 2-3 vöktum. í hersluverksmiðjunni sjálfri er talið að ekki þurfi færri en 10 manns á vakt, en auk þess þarf fólk við ýmislegt fleira t.d. við það að koma framleiðslunni
fyrir í vöruskemmum, útskipun og fleira.
Herta lýsið er venjulega sett í járntunnur og er ekki óvenjulegt að nauðsynlegt verði að reisa sérstaka verksmiðju til framleiðslu á þeim, því að miðað við 300 vinnsludaga í hersluverkmiðju samkvæmt tilboðinu, þarf hún 75 þúsund tunnur.
Ef fitan er fullhert er hún stundum sett í kassa og það myndi útheimta allmikla kassagerð, er ekki síður myndi veita atvinnu.
Ennþá hefur ekki verið tekin ákvörðun um hvar lýsisherslustöðin eigi að vera. Það er að sjálfsögðu eðlilegt að hún sé á Siglufirði, en margar raddir hafa heyrst um
 |
Lýsisherslustöð samkvæmt tilboðum þeim, sem fyrir liggja |
það að hún verði byggð annarstaðar t.d. á Akureyri eða Reykjavik. Búast má við nokkrum átökum um þetta mál, og því er nauðsynlegt að Siglfirðingar og þá náttúrlega bæjarstjórn Siglufjarðar sýni þann skilning og áhuga í þessu máli, sem nauðsynlegur er.
Það sem fyrst þarf að gera, er að sanna að nægileg orka sé fyrir hendi. Til þess þarf að vinna að því, að koma upp í Skeiðsfoss-stöðinni seinni vélasamstæðunni, og er það mikið óhapp að þær vélar skyldu ekki vera pantaðar strax því rafalar og túrbínur fást ekki nema með árs fyrirvara.
Það er talið að lýsisherslustöð myndi þurfa 60 -70% af afli Skeiðsfossstöðvarinnar og það verður þegar seinni vélasamstæðan er komin. Það er undir Siglfirðingum sjálfum komið, að því er best verður séð, hvort lýsisherslustöðin verður reist hér eða ekki.
Til þess að tryggja það, verða bæjarbúar að skapa sterkan samhentan og ábyrgan bæjarstjórnarmeirihluta, sem gengur að því hiklaust að skapa skilyrði fyrir byggingu stöðvarinnar.
Ef sami glundroði ríkir í bæjarstjórninni og átt hefur sé stað á s.l. kjörtímabili er viðbúið að andstæðingum Siglufjarðar takist að knýja það, fram að hún verði byggð annarstaðar. | 
