Atvinnuhorfur.
Sjaldan hafa atvinnuhorfur veriš öllu ķskyggilegri hér ķ Siglufirši en nś. - Žaš er įn efa sannmęli, sem einn gętinn og greindur Siglfiršingur sagši ķ vor er tilrętt var um śtlitiš: "Žaš er skuggalegt framundan".
Frį žvķ laust eltir aldamótin sķšustu, eša sķšan sķldveišin byrjaši hér, hefir Siglufjöršur veriš gullnįma atvinnulķfsins noršanlands, og hann hefir raunar veriš žaš fyrir allt landiš, žvķ hingaš hefir yfir sumarmįnušina safnast fólk ķ atvinnuleit hvašanęva af landinu. Og fólkiš hefir sjaldnast fariš héšan vonsvikiš. -
Eftirspurnin eftir vinnukraftinum var lengst af meiri en frambošiš. Allir fengu hér vinnu sem vildu vinna, og margir voru žeir bęndur og bęndasynir, sem settu héšan heim til bśa sinna meš drjśgan skerf peninga, og mörg heimasętan įtti žaš sķldarvinnunni į Siglufirši aš žakka, aš hśn aš vetrinum gat fullnęgt menntunaržrį sinni, žvķ sķldaratvinnan var ekkert smįleg ķ śtlįtum viš verkafólkiš.
Sķldarvinnan hér var svo vel borguš, aš bęndur um skeiš kenndu henni um allan ófarnaš og kröggur landbśnašarins og töldu hana sprengja svo upp kaupgjald og draga fólk svo śr sveitunum, aš til aušnar horfši žar. Žetta višhorf hefir breyst mjög til hins verra. - Framboš vinnu hin sķšustu įrin, hefir veriš svo mikiš, aš ķ engu samręmi er viš eftirspurnina.
Fólkiš hefir flykkst hingaš (eins og vķšar ķ bęina) miklu meira en góšu hófi gegndi, įn žess aš nokkuš hafi veriš um žaš hugsaš eša til žess gert, af hįlfu žess opinbera eša einstaklinganna, aš atvinnumöguleikar og atvinnutęki ykjust aš sama skapi, heldur žvert į móti. -
Öflug verklżšssamtök hafa veriš mynduš hér, til žess aš halda kaupgjaldinu óešlilega hįu. Ślfśš og hatri hefir veriš sįš śt mešal verkafólks og vinnuveitenda og aš žeim eldi blįsiš, aš einungis sé um aš gera fyrir verkafólkiš, aš heimta hįtt kaup, įn tillits til žess, hvort framleišslan gat boriš žaš eša ekki.
Og nś hefir boginn brostiš. - Framleišslan getur ekki lengur boriš hiš hįa verkkaup og żmsan annan kostnaš. - Gķfurleg veršlękkun į öllum framleišsluvörum žjóšarinnar, til lands og sjįfar, heimtar hlutfallslega lękkun į kostnašinum viš framleišsluna, og žegar viš veršlękkunina bętast söluöršugleikar žeir, sem heimskreppan veldur, žį veršur slķk krafa enn meir aškallandi.
Atvinnuhorfurnar hér i Siglufirši eru ķ sem stystu mįli žessar:
Žorskafli hefir veriš įgętur ķ alt vor. Tilkostnašur viš žorskveišarnar hefir veriš hóflegur, žvķ nęr allstašar eru hlutaskipti, en fiskverš er svo hįtt, aš sjómenn hafa veriš lķtiš meira en matvinnungar, og nś er svo komiš. aš margir bįtanna eru aš hętta veišum.
Fiskveršiš hefir nś į sķškastiš veriš alt nišur ķ 15 aurar kg. af fullsöltušum žorski, 22 žumlunga og žar yfir, og 11 aura kg. af smęrri fiski. Róšrar borga žvķ ekki kostnaš, nema mešan uppgripaafli er.
Hitt er žó verst, aš mjög erfitt er aš koma fiskinum śt, jafnvel fyrir žetta lįga verš. Sķldarśtgerš og sķldarverslun Siglufjaršar liggur ķ rśstum undan martröš Einkasölunnar og óviturlegra lagasetninga. - Žaš er enginn annars bróšir ķ leik ķ samkeppninni į vörumarkaši heimsins nś į dögum.
Og nś er svo komiš, aš vér megum horfa į žaš, įn žess aš geta nokkuš aš gert, aš erlendar žjóšir undirbjóši oss į sķldarmarkašinum sem vér įšur įttum, meš sķld sem žeir ausa upp rétt utan viš landhelgina. - Danir, Svķar, Finnar og sérstaklega Noršmenn, hafa sķšustu įrin getaš bošiš sķld sķna veidda hér viš land, fyrir allmikiš lęgra verš en vér höfum stašist viš aš selja sķldina, ef viš įttum aš nį upp kostnašinum, og nś hafa žeir enn lękkaš boš sķn aš miklum mun og jafnframt aukiš śtgerš sķna hér viš land.
Auk žess hafa nś Eistlendingar bęst ķ hópinn. Žaš var žvķ žegar af žessum įstęšum fyrirsjįanlegt aš hér yrši ķ sumar verkašur ašeins lķtill hluti af sķld, móts viš žaš sem įšur hefur veriš. Vér erum oršin hornrekur į sķldarmarkašinum. Hér viš bętist svo žaš, aš alt er ķ óvissu enn um rekstur sķldarverksmišjunnar, en žaš er ljóst, aš žaš hefir mikil įhrif, einnig į sķldarsöltunina, hvort hśn veršur starfrękt eša ekki, žvķ fį eša engin skip munu leggja śt i žaš eins og horfurnar eru nś, aš veiša sķld eingöngu til söltunar.
Sķldarverksmišjurnar hafa undanfariš veitt svo góša og mikla atvinnu hér ķ bęnum, jafnframt og žęr hafa lķka veriš drżgsta tekjulindin fyrir bęjarsjóš, žvķ įšur en rķkisverksmišjan var byggš, bįru žęr nęrfellt žrišjung af śtsvörum til bęjarins. Meš įkvęšinu um śtsvarsfrelsi rķkisverksmišjunnar var žaš ljóst, aš žeim grundvelli var kippt burtu, sem gerši žęr samkeppnisfęrar viš hana. žrįtt fyrir žessi hlunnindi rķkisverksmišjunnar hefir, žó sś oršiš reyndin, aš hśn hefir veriš rekin meš tapi.
Ķ fyrra voru verksmišja Goos og verksmišja Dr. Paul ekki reknar žaš sem neitt gat heitiš. Enn hefir oršiš stórkostlegt veršfall į afuršum verksmišjanna, lżsinu og mjölinu, og enn eru žessar vörur fallandi. Žaš er žvķ fyrirsjįanlegt, aš ekki er hęgt aš reka verksmišjurnar meš sama reksturskostnaši, nema meš žvķ einu móti aš lękka sķldarveršiš.
Nś hefir af gagnkunnugum veriš tališ, aš kaup sjómanna viš sķldveišar s.l. sumar, hafi numiš 207-247 kr, į mįnuši til jafnašar. Ef nś reksturshalli verksmišjanna hefši įtt aš greišast meš lęgra verši sķldarinnar, žį var fyrirsjįanlegt aš sķldarveršiš hlaut aš verša svo lįgt, aš sjómenn og śtgeršarmenn fengju sama og ekkert fyrir hana. Žessi leiš mįtti žvķ kallast ófęr, žvķ meš mjög mikiš lękkušu verši į bręšslusķld, hefši enginn fengist til aš veiša hana.
Var žį hin leišin reynd hvaš rķkisverksmišjuna snertir, sś, aš lękka hvorutveggja, sķldarverš og verkkaup. Samkomulagi aš žeirri leiš hefir ekki tekist aš nį enn. Mun žar sennilega hafa skort nokkuš į réttan skilning hjį öllum ašilum, sérstaklega į žvķ, hve óvenjumikla žżšingu rekstur verksmišjunnar hefir fyrir sķldarśtveginn eins og nś er mįlum komiš.
Žaš er lķklegt, aš önnur Goos-verksmišjan starfi ķ sumar sś sem Steindór Hjaltalķn hefir leigša. Vissa getur žó varla talist fyrir žvķ, žar sem rekstur hennar er įkvešin žannig, aš hśn svari sķldareigendum ašeins žvķ sem afgangs veršur af verši framleišslunnar, žegar allur kostnašur hefir veriš greiddur, en eins og įšur er vikiš aš, hlżtur žaš aš verša lķtiš.
Um hina Goos-verksmišjuna og verksmišju Dr. Paul mį žvķ mišur telja fullvķst, aš žęr starfi ekki, og um rķkisverksmišjuna er enn allt órįšiš, eins og fyrr er sagt. Ķ allt vor mį svo kalla. aš meginžorri bęjarmanna hafi gengiš allvinnulķtill dag eftir dag og viku eftir viku. Slķkt er alveg óvanalegt hér į Siglufirši ķ jafn hagstęšri tķš. Horfurnar eru hinar affeitustu um aš brįtt rakni fram śr.
Sś spurning hlżtur aš vakna hjį öllum žeim sem ķhuga žessi mįl meš alvöru: Er veršfalliš į afuršum landsins ašeins snögg sveifla, sem brįtt jafnar sig, eša er veršlag aš fęrast aftur ķ ešlilegt horf eins og žaš var įšur en strķšiš og afleišingar žess röskušu jafnvęginu?
Vér teljum hiš sķšara sé aš gerast, en enginn mį ętla aš jafnvęgi ķ žessum efnum nįist ķ einum svip.
En vķst er žaš, aš sś žjóš er best sett, sem žessu jafnvęgi nęr sem fyrst. Veršfall framleišslunnar hefir komiš yfir žjóšina į undan lękkuninni sem hlżtur aš verša į kostnašarlišinum viš hana, lękkunin fylgir - žvķ mišur - ķ kjölfariš. Žaš er "lķfsvenjubreyting" fyrrverandi dómsmįlarįšherra sem er guša į gluggann hjį žjóšinni,og eina rįšiš til žess aš verjast yfirgangi žessa óbošna gests, er žaš, aš hleypa honum inn tregšulaust. |
