Enn um kaupin á Goos-eignunum.
Saga málsins.
Hversvegna er Schiöth reiður? Var hann með í kaupunum?
A. Schiöth bæjarfulltrúi skrifar í 223 tölublað. Morgunblaðsins um kaupin á Goos-eignunum og varpar þar allþungum hnútum að mér.
Tek ég það sem óbeina áskorun til mín um að skýra nokkuð nákvæmar frá gangi þess máls, en áður hefir verið gert. Tel ég rétt að verða við þeirri áskorun.
Úr síðustu aldamótum, þegar síldveiðar hófust í Siglufirði, kepptust einstakir menn, útlendir og innlendir (einkum þó útlendir) við að ná undir sig öllum lóðum er að sjó náðu.
Var svo komið þegar Siglufjörður fékk kaupstaðarréttindi, að bærinn gat hvergi fengið aðgang eða eignarhald á sæmilegri strandlóð nema með afarkostum.
Hefir þetta á ýmsan hátt heft eðlilegan þroska bæjarins. - Seinkaði t.d. byggingu hafnarbryggjunnar um mörg ár. -
En þegar lóðin undir hana fékkst þó loksins, fyrir sérstaka tilviljun, með sæmilegum kjörum, var hún ófullnægjandi því hún er alltof lítil.
En lóð hafnarbryggjunnar liggur að Goos-eigninni.
Var stækkun á lóð hafnarbryggjunnar hverjum manni auðsæ. Lengi vel var þó ekki útlit fyrir að við hana yrði bætt, fyrir skaplegt verð, en vitanlega var þess vænst af bæjarstjórn, og þó einkum hafnarnefnd, að hún notaði hvert tækifæri sem byðist til þess að auka eignir bæjarins að sjó og stækka hafnarlóðina.
Handelsbankinn í Kaupmannahöfn var nú síðustu árin hinn raun. verulegi eigandi Goos-eignanna.
Það ver kunnugt úr síðustu áramótum að bankinn vildi selja þær og leitaðist fyrir hjá ríkisstjórn að kaupa, en því var hafnað, og um aðra kaupendur mun þá heldur ekki hafa verið að ræða.
Leið nú og beið þangað til í maí í vor. - Fékk ég þá vitneskju um eftir alveg ábyggilegum heimildum, að svo væri komið, að bankanum væri nú áhugamál að selja og það jafnvel fyrir mjög lágt verð.
þetta tækifæri vildi ég fyrir hvern mun að bærinn notaði. - Hafði ég fyllstu ástæðu til að ætla að ef hægt hafði verið þá, hiklaust, að semja við bankann fyrir bæjarins hönd, mundu eignirnar allar hafa fengist fyrir 100 til 130 þúsund krónur.
Fyrstu dagana í júní átti ég tal um þetta við bæjarfógeta G. Hannesson. Bollalögðum við nokkuð um hver leið yrði farin í málinu.
Ég óttaðist strax, að ef það vitnaðist, að bærinn vildi kaupa eignirnar og ætti kost á þeim með góðu verði, mundu einhverjir rísa upp og bjóða í þær móti honum.
En framhjá bæjarstjórninni varð vitanlega ekki komist. - Varð niðurstaðan því sú að halda lokaðan fund um málið.
Fundurinn var haldinn þ.11. júní á skrifstofu bæjarfógeta, og var þar samþykkt með atkvæðum allra mættra fulltrúa, 7 að tölu, þar á meðal A. Schiöth og Sveins Hjartarsonar að kaupa eignirnar fyrir alt að 125 þúsund krónur (O. Hertervig var þá ekki í bænum. Er það hið eina sem rangt var í frásögn N.Dagblaðinu, það nefnir O.H. stað Sv. Hj.)
Ríkt var lagt á og samþykkt með öllum atkvæðum að gæta fullkominnar þagnarskyldu um málið.
Á því munu þó hafa orðið einhver mistök síðar meir.
Seint í júní var Handelsbankanum sent tilboð í Goos-eignirnar allar, símleiðis frá Reykjavík, fyrir hönd Siglufjarðarkaupstaðar og boðnar fyrir þær hundrað þúsund krónur. Kom svar um hæl frá bankastjórninni að einn af trúnaðarmönnum bankans, hr. Klerk bankastjóri, færi þá strax til Reykjavíkur til að ræða um málið.
Var ég þá í Reykjavík og átti tal við hann um kaupin. Gerði ég mér bestu vonir, eftir það samtal, um að samningar mundu takast á svipuðum grundvelli og bærinn hafði hugsað sér, og með mjög hagkvæmum greiðsluskilmálum.
Bankastjórinn kom nokkru síðar hingað til Siglufjarðar, rétt fyrir miðjan jú!í. Fann ég þá strax að eitthvað hafði komið fyrir, sem gerði bankann tregari til samninga við bæinn.
Fékk ég líka fulla vissu um það litlu síðar að snemma í júlí hafði bankinn fengið hærra tilboð í eignina frá "prívat" mönnum héðan úr Siglufirði. -
Hafði athygli mín reyndar verið vakin á því, að gefnu tilefni, að Sigurður Kristjánsson mundi standa að því tilboði, sem sá sterki "sparisjóðsforstjóri". án hans mundi ekki hafa verið hægt að útvega nægilega peninga til fyrstu útborgunar.
Þessari getgátu vísaði ég þó algerlega á bug og man glöggt að mér varð að orði: "Þetta hlýtur að vera vitleysa. Formaður hafnarnefndar getur ekki farið að keppa um eign, sem hann veit að bærinn er að bjóða í og þarfnast nauðsynlega".
Áttum við, ég og bæjarfógetinn, stöðugt von á gagntilboði frá bankanum. Sú von rættist þó ekki, en aftur fékk ég þá fulla vissu fyrir því að Sigurður Kristjánsson og Snorri Stefánsson voru að bjóða í eignirnar, -
Ég sagði bæjarfógeta frá þessu og bað hann að reyna að stöðva Sigurð. Talaði ham, strax við hann og kom beint til mín frá honum.
Er hann þá hálf ergilegur við mig og segir: "Þetta er ekki rétt sem þú segir mér, Sigurður neitar því alveg að hann hafi boðið í eignirnar og lofaði mér því statt og stöðugt að gera það ekki",
Ég hafði ekki sannanir fram að að færa í augnablikinu gegn ákveðinni neitun Sigurðar og varð að láta mér það lynda í bili að bæjarfógeti tryði honum.
Líður nú enn nokkur tími þangað til að ég fæ vitneskju um all Sigurður Kristjánsson & Co. séu búnir að bjóða bankanum 175 þúsund krónur í eignirnar.
Fór ég þá til bæjarfógetans að nýju og kom okkur saman um að senda fyrirspurn til bankans viðvíkjandi gagntilboði til bæjarins og möguleikum fyrir láni hjá bankanum sjálfum ef bærinn keypti. - 31. ágúst kom svohljóðandi svar:
"Ejendommen solgt til Snorri Stefansson og Sigurður Kristjánsson imod god Udbetaling og Restköbesum over kort Aarrække stop Fremskafielse af Laan saa ledes uden Interesse".
Þetta svar skýrir sig sjálft. Það er ekki einungis búið að sprengja upp eignirnar í verði um tugi þúsunda með kapptilboðum, heldur einnig búið að spilla þeim möguleikum fyrir góðum greiðsluskilmálum, sem bærinn hlaut að hafa fram yfir einstaklinga.
Þannig er þá saga málsins nákvæmlega rétt sögð, að því viðbættu er bæjarfulltrúi A. S, skýrir frá í Morgunblaðsgrein sinni, að svo mikið kapp hafi bjóðendurnir (Sig. & Co.) lagt á að halda eignunum, að þeir hafi reynt að kaupa bæinn til þess að falla frá forkaupsréttinum, og þegar það hafi ekki tekist þá ætli þeir að gera bænum eins örðugt fyrir og þeir geti, og gera tilraun til að draga undan forkaupsréttinum eins mikið og mögulegt sé.
Svona er nú aðferðin. Ég hefi aðeins skýrt frá stað reyndum og læt lesendurna uni að meta verk eins af "ágætustu mönnum í Siglufirði", formanns hafnarnefndarinnar Sigurðar Kristjánssonar.
Schiöth bæjarfulltrúi vekur á sér sérstaks eftirtekt með æsingi sínum á fundum og annarstaður og viðkvæmi fyrir öllu því er snertir sölu Goos-eignanna, og brennandi áhuga fyrir að véfengja eða rýra forkaupsrétt bæjarins. -
Hann finnur líka auðsjáanlega til þess sjálfur að þetta geti litið einkennilega út, því hann vill reyna að skjóta sér undir það, að þetta sé af umhyggju fyrir Snorra Stefánssyni og hjartagæsku við hann.
Rétt er það, að Snorri er af öllum viðurkenndur fyrir reglusemi og dugnað og hans aðstaða er á engan hátt óeðlileg.
Hann hefir starfað lengi við Goos-verksmiðjurnar og hann er ekki í neinum trúnaðarstörfum fyrir bæinn, né skuldbundinn honum á þann hátt, en flestum mun þykja undarlegt, ef Snorri ætti nokkuð að þurfa að vera upp á brjóstgæði Schiöth eða annarra kominn. Hann er víst hvergi á flæðiskeri staddur og getur alltaf valið um stöður. -
Í lok greinar sinnar heldur Schiöth sig hafa fundið eina afbragðshnútu sem muni geta orðið mér að rothöggi, því ekki efa ég að hann eigi við mig, þegar hann talar um manninn sem keypti lóðirnar sem bænum voru svo nauðsynlegar.
Þessi saga hefði nú reyndar alveg eins getað átt við eina tvo aðra menn, sem líka hafa nýlega keypt nokkrar lóðir hér í bænum, sem honum mundu, sumar hverjar, síst ónauðsynlegri en mínar. En ég geng alveg út frá að sagan eigi við mig og sé sögð í því skyni að reyna að koma því inn hjá fólki að þarna hafi gerst eitthvað hliðstætt og í Goos-málinu.
það er bara þessi smávægilegi mismunur, að lóðirnar sem ég keypti höfðu verið til sölu áruni saman og bærinn aldrei viljað við þeim líta, og enn betri lóðum, rétt hjá, sem bænum höfðu sérstaklega verið boðnar til kaups með mjög vægu verði, hafði hann hafnað.
"Lítið dregur vesælan", ef Schiöth heldur að þetta geti orðið honum að nothæfu vopni. -
Fleiru nenni ég ekki að svara Morgunblaðsgrein Schiöth bæjarfulltrúa, en vil eindregið hvetja Siglfirðinga til að lesa hana rækilega, því hún svarar sér best sjálf.
Þormóður Eyjólfsson |
