Siglufjöršur sem athafna- og menningarbęr.
............... ķ sķldarbęinn mikla, |
sem vill ekki lįta sér nęgja |
aš vera mikil gullnįma, |
heldur vill lķka vera mikill |
menningarbęr |
| (Jónas Jónasson: Sķldarborgin viš Ķshafiš. Ndbl. 11. įgśst sl. 181 tbl.) |
Varla mun nokkur kaupstašur hér į landi hafa veriš jafn mikiš umręddur bęši til hins betra og verra, aš undanförnu enn einmitt Siglufjöršur,
Liggja aš sjįlfsögšu til žess margar įstęšur. Žaš fyrsta sem rétt er aš benda į ķ žvķ sambandi, er žaš, aš hingaš til Siglufjaršar hefir įvallt streymt fjöldi fólks į hverju sumri, vķšsvegar af landinu, - sem allt hefir slęšst hingaš ķ atvinnuleit.
Žaš er óhętt aš fullyrša, aš Siglufjöršur hefir oft og tķšum oršiš hiš eina athvarf fjölda margra žegar um atvinnuspursmįlin hefir veriš aš ręša Og žvķ veršur aldrei į móti męlt, aš hann hefir veriš sį eini kaupstašur hér į landi sem hęgt er aš segja aš boriš hafi uppi lķfsafkomu Ķslensku žjóšarinnar ķ atvinnulegu tilliti į undanförnum įratugum.
Hitt er aftur į móti ekki nema žaš sem gera mį stöšugt rįš fyrir, aš um jafn fjölsóttan staš eins og Siglufjöršur er, hljóti aš verša dįlķtiš skiptar skošanir og vķst er um žaš, aš hann hefir heldur ekki fariš varhluta af žeim skiptu skošunum į lišnum tķmum.
Žaš hefir yfirleitt af mörgum veriš litiš į Siglufjörš eins og hvern annan vandręšastaš, žar sem fólk hefir neyšst til aš dvelja vegna atvinnunnar.
Staš, žar sem flestu žvķ versta er samansafn aš, drykkjuskapur, slark og yfirleitt óreglu į flestum svišum og aušvitaš hįr, svo sökinni veriš skellt į Siglfiršinga sjįlfa, žó aškomufólkiš eigi žar marg oft drżgstan hlut aš mįli.
Žaš hefir lķka veriš sagt aš hér ķ Siglufirši vęri ekki talaš um annaš en sķld, - ekki hugsaš um annaš en sķld. Og einnig žaš aš hér sé fólk į mjög lįgu žroskastigi andlega, og yfirleitt bęrinn sjįlfur eigi mjög takmarkaša framtķš fyrir höndum, sérstaklega vegna sinnar erfišu ašstöšu meš landsamgöngur viš nęrliggjandi staši, sem gerir žaš aš verkum aš ašdręttir allir til bęjarins verši erfišari og dżrari en ella hefši oršiš, og jafnvel ókleifi aš fį margt žaš, sem naušsyn getur kallast, svo sem mjólk og annaš slķkt, sem ekki er hęgt aš framleiša hér ķ bęnum svo nęgilegt sé.
Og śt of žessu er sķšan dregin sś įlyktun aš hér sé yfirleitt meira heilsuspillandi aš lifa en vķšast hvar annarsstašar.
Slķkar stašhęfingar, sem žessar hafa oft og tķšum heyrst um Siglufjörš. Og žaš er ekki nema stutt sķšan einn žekktur hérašslęknir, Pįll V. G. Kolka į Blönduósi hefur slegiš žessum fullyršingum fram ķ grein er hann hefir skrifaš ķ Morgunblašiš og hefir įšur veriš gerš aš umręšuefni hér ķ blašinu.
Įsökunum žessum um mun fįtt hęgt aš finna til gildis og mun flestum vera fleygt fram įn žess aš hirt sé um aš rökstyšja žęr aš neinu leyti, enda žau rök ekki aš finna žegar litiš er yfir žróunarsögu Siglufjaršar į sķšustu įrum. -
Ķ eftirfarandi greinarköflum munu žessi atriši veša tekin til rękilegrar athugunar og rędd eftir žvķ sem heilmildir liggja fyrir og rśm leyfir.
Žegar litiš er til haka til löngu lišinna tķma žegar Siglufjöršur var aš vaxa upp til aš verša stór verksmišjubęr, žį veršur manni žaš ljóst aš sį oršrómur, sem lošaš hefir viš um bęinn og bęjarlķfiš yfirleitt, į grunntón sinn ķ višburšarrįs žeirra horfnu daga.
Į žeim tķma er Noršmenn höfšu hér ašal bękistöš sķna og stundušu hér atvinnurekstur ķ stórum stķl, mį meš sanni segja aš ekki hafi veriš frįleitt aš lķta į Siglufjörš aš miklu leyti sem Norska nżlendu, žar sem erlendir sišir og hęttir voru mest įberandi.
Į žeim dögum sköpušust svörtustu skuggarnir, sem hvķlt hafa yfir fortķš bęjarins, skuggar sem nś, žvķ betur, eru aš eyšast og hverfa. -
Nś eru višhorfin oršin breytt og žęr breytingar sem oršiš hafa eru bęši stórfenglega og vķštękar. Žęr birtast ekki einungis į hinu verklega sviši, heldur og ekki sķšur ķ andlegum efnum.
Žaš er ekki laust viš aš manni finnist žessi öra žróun og žessi stóru umskipti lķkjast fallegu ęvintżri um konungsson, sem frelsašur er śr įlögum og aftur aš njóta sinnar mannlegu tilveru- -
Siglufjöršur hefir vaxiš til žess aš verša sjįlfum sér nógur. Atvinnufyrirtęki hafa risiš hér upp meš tilstyrk rķkis og einstaklinga, og žessi atvinnufyrirtęki hafa mįš burtu aš miklu leyti hiš erlenda vald sem įšur hafši hér mikil ķtök, og sett žjóšlegan svip į bęinn. -
Ķ upphafi žessarar greinar vitnaši ég lķtillega ķ greinafokk Jónasar Jónssonar, alžingismanns, "Sķldarborgin viš Ķshafiš" sem birtist ķ Nżja dagblašinu fyrir nokkru sķšan. Ég ętla nś aš leyfa mér aš taka upp ofurlķtinn kafa śr žeirri grein, kafla, sem bregšur skżru ljósi yfir skošanir sem žeir menn hafa, sem hleypidómalaust vilja lįta Siglufjörš njóta žess žess hve mikla žżšingu hann hefir haft fyrir atvinnulķf žjóšarinnar į lišnum įratugum.
- J. J. segir į žessi leiš:
"Žaš er eiginlega ekki żkja langt sķšan žjóšin uppgötvaši Siglufjörš, sem žżšingarmikinn bę. Į fyrstu įrum kaupstašarins tölušu menn um bęinn eins og heimkynni slarkgefinna manna innlendra og śtlendra, žar sem allt menningarlķf vęri į lįgu stigi, og sjįlf framleišslan gengi ķ lofköstum. -
En smįtt og smįtt lęršu menn aš skilja aš žessi mynd var röng. Siglufjöršur er nś oršinn mikill framleišslubęr og tökin į framleišslunni eru į margan hįtt mjög žróttmikil. Višreisn landsins hefir ķ sumum efnum fyrst gerst į Siglufirši. -
Ég hafši heyrt įšur en ég fór aš koma viš og viš į Siglufjörš aš bęrinn vęri drykkjubęli mesta. En fyrstu kynni mķn sannfęršu mig um annaš.
Heimamenn į Siglufirši eru ķ reglusamasta lagi og žar hefir veriš gert mikiš til varnar óhóflegri nautn įfengra drykkja." (N.dbl 178. tbl. 7. įgśst sl.)
Hér er hiš rétta og sanna sagt um Siglufjörš aš vķsu ķ lausum drįttum, en žó nęgilega ljóst til žess aš almenningur fįi skiliš aš Siglufjöršur og yfirleitt Siglfiršingar eiga ekki žį žungu sök ķ sišferšilegu tilliti, sem žeim er į heršar lögš meš hinum slęma oršrómi sem į lofti hefur veriš haldiš aš žessu.
Žaš er įreišanlegt aš ef allstašar į landinu vęri unniš eins kappsamlega aš žvķ aš śtrżma ofnautn įfengra drykkja eins og gert er hér į Siglufirši.
Og ef allstašar vęru eins įhugasamir og ósérhlķfnir menn ķ žeim efnum, eins og hér eru, žį mundi įstandiš ķ įfengismįlunum vera öšru vķsi og verra en žaš er nś. -
En Žvķ er ver og mišur aš ašrir stašir, hvort sem žaš eru nś, bęir eša sveitir skjóta sér alltof oft og kęruleysislega undan žessari naušsynlegu skyldu, og žaš gerir gęfumuninn.
|
