Lífið á Sigló | Ljósmyndasafnið | Fréttaljósmyndir | Gamlar brunasögur | Gömul vegamál | BÍÓ-SAGA Siglufjarðar | Mjöl & Lýsis Saga | Nöfn látins fólks | LEITARVÉLIN

>>>>>>>>>>> Mjöl & Lýsis Saga

Þessi síða; Mjöl & Lýsis-Saga er  VERKEFNI unnið með styrk, frá: SR-Mjöl h.f. &  Síldarvinnslan h.f. - 

Á þessum síðum eru gamlar heimildir um bræðslu síldar (og karfa) - og vinnslu á  mjöli og lýsi. Auk annars efnis sem vinnslunni hefur tengst, verksmiðjunum sjálfum. Umræður og deilur, leikmanna, fagmanna og pólitíkusa ofl. um þessi mál.- Efni, sem sótt hefur verið í Siglfirsk vikublöð, tímarit ofl.

site search by freefind advanced

<< Leitarvél síðunnar

Ath. Engin blöð frá árunum 1925-1928 fundust á Bókasafni Siglufjarðar, og vantar því efni frá þeim tíma.

Það var afskaplega lítið skrifað í Siglufjarðarblöðin, á fyrstu árunum og varla minnst á, síldarbræðslu, mjöl eða lýsisframleiðslu og eða útflutning þessara afurða. En smámsaman fóru að koma fréttir tengt þessari atvinnugrein, sem stunduð var í "litlum mæli" á fyrstu árum síldarævintýrisins á Siglufirði. Söltun síldar átti mestallan hug þeirra sem skrifuðu á annað borð um efni, tengt síld og veiðum hennar.

Söltunarstöðin Bakkevig, ásamt bræðslunni, lengst til hægri. Myndin er sennilega tekin um 1915 af ókunnum ljósmyndara, sennilega norskum.

Fyrsta síldarbræðslan sem reist var, - var reist af norskum manni Thormod Bakkevig árið 1911 - og afkastaði hún um 150 málum á sólarhring (rúmlega 1,1 tonn) Þetta sama ár var í fyrsta sinn flutt út síldarlýsi frá Íslandi   (Heimild, bókin: Svartur sjór af síld)   (Verksmiðjan var reist á Siglufirði, og var almennt kölluð Bakkevig verksmiðjan)

Nokkru seinna var síldarbræðsluverksmiðja reist austan fjarðarins, af Norskum bræðrum að nafni Gustav og Olaf Evanger. Verksmiðjan fékk nafnið: "Siglufjörds Sildolie og Guanofabrik"  Þessi verksmiðja sópaðist burt á einni nóttu, í snjóflóði árið 1919  (Heimild, bókin: Siglufjörður 1918-1919-1988)  Þessi verksmiðja gekk þó oftar undir nafninu "Evangersverksmiðjan"

Aðrar verksmiðjur sem reistar voru fyrir 1918 voru: Verksmiðja Hans Söbstad, sem jafnframt rak söltun og tunnusmíði. Grána, rekin af Gránufélaginu, sem hafði rekið verslun frá aldamótum amk. Dr.Paul verksmiðjan, sem Síldarverksmiðjur Ríkisins keyptu síðar (1933) og ráku.

Efninu; smáfréttum og auglýsingum, efni sem lítið pláss tekur - og tengist síldarbræðslu, er raðað eftir ártölum, á "forsíðu" hvers ártals. Stærri fréttum, - og eða fyrirferðameira efni, greinum og þessháttar, er komið fyrir á undirsíðum viðkomandi ártals. Tengill til þeirra er ávalt sýnilegur á vinstri spássíu og eða efst á síðum. Þá getur og komið fyrir að "smáfréttir og auglýsingar" verði það margar, að þeim sé einnig safnað á undirsíður. --

Tildrög þess að farið var út í þessa gagnasöfnun:

Það var seinnipart ársins 2002, sem ég undirritaður skrifaði Stjórnarformanni SR-MJÖL H.F. Finnboga Jónssyni bréf, þar sem ég gerði SR-MJÖL HF ákveðið tilboð varðandi söfnun þeirra upplýsinga úr gömlum Siglfirskum blöðum.

Þórði Jónssyni, verkfræðingi var falin, samningagerð og samvinna við undirritaðan, varðandi undirbúning verksins, sem leyst var með ágætum, - hóf ég síðan verkið - og afraksturinn sést hér á meðfylgjandi síðum.

Efnið varðar eingöngu mjöl og lýsis vinnslu og tilheyrandi. Sé einhversstaðar nefnd síldarbræðsla, síldarmjöl, síldarlýsi (og karfa) og eða síldarafli kominn á land mældur í málum eða hektolírum, - þá eru viðkomandi skrif sótt og komið hingað.

Það efni sem má finna hér á þessum síðum, er sótt að mestu, frá gömlum vikublöðum sem gefin hafa verið út á Siglufirði, frá árunum 1918 - 1950

Vikublöðin eru varðveitt á Bókasafni Siglufjarðar, en sum þeirra eru  í mjög slæmt ástandi, svo tímabært þótti að sækja þangað þessar heimildir varðandi upphaf og  þróun mjöl og lýsisvinnslu á Siglufirði, frá upphafi.

Efnið er fyrst ljósmyndað, síðan breitt með OCR hugbúnaði yfir í ritvænt form. Upphaflegi textinn kemur því hér að mestu "óbreyttur", að því undanskyldu að orð eins og td. "hjer" "hjerna" "jeg" - oft með "je" í stað "é" og Z breyti ég í S osfv. og ýmsum "gömlum" stafsetningarvenjum, er sett hér inn samkvæmt nútíma venju.

En mjög misjafn ritháttur kemur fram td. orðið "ég" er stundu skrifað eins og við skrifum það í dag - og stundum "jég" td. í Fram frá 1918. Það virðist hafa farið eftir, þeim mönnum sem skrifa efnið, prentsmiðjan virðist ekki hafa breytt handritum að neinu leiti.

Ýmsar málvenjur sem ekki þekkjast  í dag, eru látnar halda sér.

Þær ljósmyndir sem settar eru inn á einstökum síðum, voru ekki birtar á sínum tíma í blöðunum sjálfum, enda sú tækni ekki komin, á bernskuárum blaðaútgáfu á Siglufirði. Myndirnar eru settar með til að lífga upp á og sýna mannvirki og annað frá svipuðum tíma og viðkomandi efni var til umræðu.

Flestar af þeim fáu ljósmyndum sem hér birtast eru til hjá: Ljósmyndasafni Siglufjarðar

Steingrímur Kristinsson

FRAM

Síldin
Glettingur